Coraz mniej jest namacalnych śladów po nich, ale wciąż mnóstwo wspomnień. Wraz z ogromną rzeszą miłośników historii tym razem spacerowaliśmy śladami społeczności żydowskiej Skarżyska-Kamiennej.
Nie w ostatnią, a wyjątkowo w przedostatnią z racji świąt, niedzielę marca spotkaliśmy się ponownie, aby znów spacerować wspominając stare Skarżysko. Temat tego spaceru – Żydzi w Skarżysku-Kamiennej – aby nigdy nie zapomnieć! – wyjaśnia motyw przewodni, czyli historię diaspory żydowskiej Skarżyska-Kamiennej.
W niedzielne południe spotkaliśmy się przy nowym rondzie na Dolnej Kamiennej. To właśnie tam, na tym osiedlu, dawnej osadzie Kamienna, ten spacer musiał się odbyć. To tam biło żydowskie serce naszego miasta, wcześniej osady.
Przewodnikiem spaceru był Marcin Medyński, prezes skarżyskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. Po wprowadzeniu i przybliżeniu początków obecności Żydów w Skarżysku, a nawet zanim nasze okolice przekształciły się w nasze obecne miasto, ruszyliśmy dalej.
Ruszyliśmy w liczbie wręcz oszałamiającej, ok. 150 osób. To nas bardzo cieszy. Cieszy nas również, że nasza prośba o wsparcie spotkała się z tak dużym odzewem. Dzięki temu wkrótce będziemy mieć własne nagłośnienie (tym razem mogliśmy liczyć na wsparcie zewnętrzne w tej kwestii), aby żadna informacja z ust przewodników nie uleciała w powietrze nieusłyszana.
Podczas spaceru przywołaliśmy z annałów historii nie tylko społeczność żydowską jako całość, ale też jej znamienitych członków. Byli wśród nich na pewno lekarze Zundel Kahan i jego żona Bina Kahan, handlowiec Mojżesz Bitter czy przemysłowiec Mendel Feldman.
Poprowadziliśmy miłośników historii w ważne miejsca dla żydowskiej diaspory. Gdy jeszcze byli częścią Skarżyska, takim miejscem była na pewno synagoga na ulicy Fabrycznej.
Synagogi jednak już nie ma. Jest za to pomnik ku pamięci skarżyskich żydów, który stoi przy skrzyżowaniu ulic 1 Maja i Czerwonego Krzyża. Wspomina on już te ciemne karty historii. Gehenna żydów odbywała się w getcie, które stanowiło znaczną część Kamiennej. Niemiecka machina śmierci to również HASAG, fabryka z czasów II wojny światowej, czyli przejęta przez Niemców Państwowa Fabryka Amunicji, dzisiejsze Mesko.
Ostatnim punktem spaceru było miejsce wiecznego spoczynku, czyli cmentarz Żydowski, który sąsiaduje z cmentarzem komunalnym na osiedlu Łyżwy.
Tam zakończyliśmy nasz marcowy spacer. Dziękujemy Państwu za bardzo liczny udział i przez to zaskakujący, za ciekawość, za dzielenie się wspomnieniami i jeszcze raz za wymierne wsparcie.
Na zakończenie niniejszej relacji kierujemy do Państwa słowa od Marcina Medyńskiego oraz prezesa Fundacji Wczoraj Dla Jutra Marcina Janakowskiego.
Marcin Medyński:
Jestem pod ogromnym wrażeniem „reakcji społecznej” na nasze spacery. Ciekawa historii i świetnie przygotowana publiczność, której nie zrażają drobne niedogodności pogodowe, pokazuje, że nasze miasto ma wiernych miłośników, i że udało nam się odpowiedzieć na ich potrzeby. To już ponad 150-osobowa grupa przyjaciół i znajomych, którzy chcą spacerować po historii Skarżyska-Kamiennej. To bardzo satysfakcjonujące!
Marcin Janakowski:
Rośniemy w siłę dzięki naszym Przyjaciołom, Sympatykom, dzięki Uczestnikom naszych inicjatyw. Niedzielny spacer był dla nas niezwykle ważny, zarówno ze względu na tematykę i konieczność kultywowania pamięci o społeczności żydowskiej, która współtworzyła naszą rzeczywistość, a której już z nami nie ma, ale także z powodu ogromnej liczby przybyłych spacerowiczów. Dla nas ta liczba 150 osób(!) to najważniejsze kryterium oceny, że to co robimy ma sens i idziemy w dobrym kierunku. Nie chodzi tu oczywiście o rekordy czy o statystyki, chodzi o to, że jesteśmy razem! W trakcie każdego spaceru mamy szansę spotkać się, porozmawiać, tworzyć nowe koncepcje działań i zacieśniać więzy przyjaźni. To nasze wspólne sukcesy. Chcemy także serdecznie podziękować za wszelką pomoc, dzięki której kolejne spacery i inne wydarzenia będą odbywały się z dobrym nagłośnieniem! Jesteście wspaniali i widzimy się 28 kwietnia na Rejowie!
Dziękujemy też lokalnym mediom i zapraszamy Państwa na ich łamy, aby przeczytać, obejrzeć i posłuchać relacji:
Telewizja Świętokrzyska:
Portal ProSkarżysko:
Znów rekordowy! Spacer historyczny śladami skarżyskich Żydów odbył się w Skarżysku
Już na sam koniec zapraszamy na nasze kolejne spacery. Podczas najbliższego będziemy poznawać historię Rejowa. Ale nie tylko historię. Wspomogą nas wtedy nasi przyrodnicy.
Spotkamy się w ostatnią niedzielę kwietnia. Po szczegóły zapraszamy na poniższą stronę. Tam jest terminarz spacerów „Chodźmy w miasto!”, który wkrótce uzupełnimy o drugą połowę 2024 roku.
Spełniamy obietnice! Zapraszamy na spacery historyczne po Skarżysku-Kamiennej
